Naar hoofdinhoud
Théâtre National Wallonie-Bruxelles

Geloof hechten aan de verhalen die we aan elkaar vertellen

Violette Pallaro

We spelen telkens een verschillende rol afhankelijk van de omgeving waarin we ons bevinden. We spelen niet dezelfde rol tegenover onze moeder, onze chef, onze kinderen, onze vrienden, een buur of iemand die we toevallig ontmoeten op straat. Het is deze wijze van functioneren waarvoor ik belangstelling heb.

Ik vertrek vanuit werkelijke feiten die ik heb kunnen observeren in het dagelijks leven of vanuit verhalen die men mij verteld heeft. Deze situaties trek ik door tot het extreme, om vervolgens de sprong te maken tot de absurde, grappige of zelfs de wrede kanten ervan.

En dan heb je de verhalen van oplichters. Het gaat over vier personen die echt bestaan hebben. Sommigen zijn nog in leven. Zo heb je Misha Defonseca, een Belgische schrijfster die een boek geschreven heeft dat ze als waargebeurd doet voorkomen. Ze vertelt hoe ze tijdens de Tweede Wetreldoorlog op zevenjarige leeftijd gans Europa te voet doorkruist zou hebben om haar ouders terug te vinden die meegenomen werden door de nazi’s. Ze zou  beschermd geweest zijn door wolven. Dan heb je Rosie Ruiz, een marathonloopster van Cubaanse afkomst, die bedrog zou gepleegd hebben tijdens de marathon van New York (1979) en van Boston (1980). Tweemaal zou ze zich gekwalificeerd hebben nadat ze zich tijdens de wedstrijd stilletjes had aangesloten bij het peloton. In die tijd bestonden er geen gps of vormen van elektronisch toezicht. Op die manier stormde ze naar de eerste plaats. Ze werd evenwel slachtoffer van haar eigen list toen ze tegenstrijdige verklaringen aflegde over haar prestatie. Zo werd zij ontmaskerd. Frédéric Bourdin is een Fransman die tot op de leeftijd van 30 jaar honderden identiteiten van adolescenten aannam. Ofwel ging het over vermiste minderjarigen, ofwel was de identiteit volledig verzonnen. Tussen 1990 en 2005 slaagde hij erin om toegang te krijgen tot tehuizen voor verlaten adolescenten, en van daaruit tot onthaalfamilies. Hij was drietalig, en dat vergrootte uiteraard nog zijn mogelijkheden om in de huid van iemand anders te kruipen. En de laatste uit de serie: Claas Relotius, een voormalig journalist van Der Spiegel. Een vedette die de hemel in geprezen werd om zijn grote journalistieke kwaliteiten. Tot hij in december 2018, op de leeftijd van 33 jaar, bekende dat hij een vijftiental reportages vervalst had waarmee hij zijn reputatie had gevestigd.

Twee zaken fascineren me bij deze oplichters. Ten eerste die behoefte om bepaalde zaken te laten geloven en zo een positie te bekleden, maar evenzeer de goedgelovigheid die de wereld aan de dag legde ten aanzien van deze leugens. Welke mechanismen zorgen ervoor dat we met open ogen in de val lopen? Hoe ver willen we gaan in onze goedgelovigheid om te kunnen leven en overleven in een groep, in een collectiviteit? Waar willen we in geloven? Ik vermeng deze ‘buitengewone’ verhalen met meer alledaagse feiten, want er zijn gedragingen in ons professionele, intieme of sociale leven van alledag die even boeiend zijn als de verzinsels van gepatenteerde bedriegers. Ik stel me voortdurend vragen over die behoefte die ons ertoe aanzet om te geloven in de verhalen die we aan elkaar of aan de anderen vertellen.

 

— Interview door Sophie Dupavé le 17 octobre 2019

© Gloria Scorier