Ik wilde het hebben over de manier waarop de maatschappij degenen behandelt die zich onbetaald uit de naad werken voor de wetenschap, de ethiek en de kunst. Ik heb me toegespitst op zogenaamde codebrekers. We denken hierbij in de eerste plaats aan de wereld van de cryptologie, de informatica, de kunst en de theologie, maar er bestaan natuurlijk ook zoiets als sociale gedragscodes. In mijn zoektocht naar mensen die dergelijke codes aan hun laars lapten -en wie dat meestal duur te staan kwam-  heb ik verschillende tijdperken en domeinen onderzocht.

Chelsea Manning bijvoorbeeld, een Amerikaanse militaire inlichtingenanalist die gevangen werd genomen nadat zij documenten van de geheime dienst had gelekt over de zware fouten van het Amerikaanse leger in Irak en Afghanistan, brak de seksuele gedragscodes toen ze van geslacht veranderde in een omgeving (het Amerikaans leger) waarin dit nog taboe is. Dit geldt ook voor Alan Turing die erin slaagde de Enigma-code van de nazi‘s te kraken toen WOII volop woedde. Hij werd veroordeeld voor ‘grove onfatsoenlijkheid‘. Alan Turing groeide op in een open en tolerante omgeving en schaamde zich niet voor zijn homoseksualiteit. Deze sociale terugval had hij zich waarschijnlijk niet kunnen inbeelden.

Camille Claudel brak alle sociale gedragscodes van haar tijd door zowel vrouw als kunstenares te zijn. Ze brak op verschillende manieren met die codes: ze was artieste, deed een beroep op naaktmodellen, had een romantische relatie zonder getrouwd te zijn en pleegde abortus.

Giordano Bruno, filosoof en theoloog uit de Renaissance, brak met het traditionele gedachtegoed en geloof. Hij deed uitspraken die de Kerk vandaag nog steeds als ketters bestempelt. Hij ontkende bijvoorbeeld de onbevlekte ontvangenis van de Maagd en het bestaan van de Heilige Drievuldigheid. Bruno werd acht jaar lang opgesloten en gemarteld door de Inquisitie. Hij belandde uiteindelijk op de brandstapel omdat hij weigerde terug te komen op zijn woorden en liever brandde dan beschouwd te worden als een gek. Hij is een martelaar voor de vrijheid van gedachte.

Chelsae Manning werd opnieuw opgepakt omdat ze weigert te getuigen tegen Julian Assange in de zaak van de Verenigde Staten tegen WikiLeaks[1]. Ze is een dappere vrouw die alles over heeft voor haar overtuigingen, maar ze wordt afgeschilderd als een labiele eenzaat.

Eigenlijk zijn deze vier figuren een voor een radicalen die alles geven voor hun overtuigingen. Ze introduceren allemaal iets nieuws door in sociaal opzicht atypisch te zijn, wat hen misschien dubbel zo onvergetelijk maakt. Op die manier vertellen ze ons een verhaal over waanzin, zoals Michel Foucault haar omschrijft². Wat de maatschappij als waanzin beschouwt – zij het homoseksualiteit, hysterie, ketterij en transseksualiteit - moet worden bestreden. Dat doet ze door te controleren en te straffen, bijvoorbeeld met behulp van de gevangenissen van de Inquisitie, psychiatrische instellingen, chemische castratie en eenzame opsluiting. En dit met als enige doel personen op de knieën te dwingen.

— Interview door Cécile Michel op 2 april 2019

¹ Julian Assange gaf Chelsea Manning toegang tot duizenden geclassificeerde geheime documenten. Dankzij zijn hulp kon de soldaat, die toen nog Bradley heette, vanaf 2010 meer dan 700 000 vertrouwelijke documenten met betrekking tot de oorlogen in Irak en Afghanistan lekken via WikiLeaks.

² Waanzin en onredelijkheid Geschiedenis van de waanzin in de zeventiende en achttiende eeuw is het meest opmerkelijke proefschrift van het staatsdoctoraat en tevens het eerste belangrijke werk van Michel Foucault, 1972. Hij bestudeert hierin de evolutie van het concept waanzin doorheen de geschiedenis.