Want wat ons omringt, is een fysieke en innerlijke schok voor ons allemaal. Laten we er iets mee doen! Kunnen we die impact omvormen tot een bron van vreugde!, kunst, ongelooflijke schoonheid, vrijheid, sociale en klimaatrechtvaardigheid, of gelijkheid. Dat zeggen is makkelijker dan het doen. Hoe verleidelijk is het niet om ons terug te trekken in onze cocon van identiteit en enkel nog in één richting te denken?

Maar wat als we juist daar, met nederigheid, op zoek gaan naar plekken waar we onze gevoeligheid kunnen openstellen tegenover wat zich aan ons opdringt, de shockcultuur, de gedachten van macht, de verklaringssystemen van pestkoppen? 

Misschien schuilt de rijkdom van wat mogelijk is, van wat nog kan ontstaan, wel in de jeugdherinnering aan een hut. Wanneer je bewust kiest voor een plek die zich niet afsluit. Of een plek die hoog verheven is, tegelijk stevig en afbreekbaar. Of misschien een plek die uiteenvalt in aarde, hout en doeken, spelend met leegte en volheid, in kleurrijke weerspiegelingen van de hemel.

De kinderlijke aard doet niets af aan het onmiskenbaar politieke karakter ervan. Het is een plek van verankering en doorgang tussen werelden; een ruimte voor ervaringen en vergankelijke creatie, die zich paradoxaal genoeg voortdurend vernieuwt. Een plek van uitwisseling en passage. Hier mag tijd verloren gaan — tijd om te zoeken, in de wortels en het zonlicht. Waar verstikking adem wordt. Waar je je laat doorkruisen door wat je voelt, hoort en ziet, zonder eraan ten onder te gaan. Waar je zintuigen op scherp gaan staan in verschuivende landschappen.

Vandaag dwingt de onstabiele en onvoorspelbare natuur van democratieën ons tot de volgende vragen: hoe kunnen we op een levendige manier vasthouden aan al die nog mogelijke sporen, aan het verlangen dat verbeeldt, aan de fijngevoeligheid, aan de resonantie en de helderziendheid?

Dat is de vraag die het Théâtre National Wallonie-Bruxelles zich stelt in 2025, ter gelegenheid van zijn 80ste verjaardag. Dit gebeurt door La cabane de saison – bedacht door kinderen in het kader van een sociaal cohesieproject in de Brusselse wijk Merlo begeleid door Xavier Lelion en Recyclart Fabrik – te laten reizen. Maar ook door zichzelf te bevragen over wat zich blijft verzetten en wat hieruit gegroeid is (of niet) dankzij de intergenerationele banden met de artiesten*s van Fédération Wallonie-Bruxelles Isabelle Pousseur, Françoise Bloch, David Murgia of Vincent Hennebicq. En dan is er ook de aanwezigheid van Anne Teresa De Keersmaeker en Solal Mariotte met BREL, België telt.

Het beantwoorden van deze vraag is ook voor Tiago Rodrigues, Mila Turajlić, Antoine Laubin, Patricia Allio of Salim Djaferi het verlangen om binnen te kijken in de geërfde (of niet-geërfde) multi-geheugens, om weerstand te bieden tegen het uitwissen van zowel individuele als collectieve herinneringen. Dit brengt ook vormen van verzet tot leven die zich uitstrekken tot Congo, Kameroen en Libanon, met Michael Disanka en Christiana Tabaro, Zora Snake en Chrystèle Khodr. 

Meer dan ooit gebruikt het theater een verrekijker, staart het niet naar de muur. Het werk van Ayelen Parolin, Damien Jalet, Clément Papachristou en Gaël Santisteva reanimeert in vele opzichten de verbeelding, heropent utopieën. Plotseling schittert wat ontbreekt en wat we missen, door de materialen, de mensen en de niet-mensen te laten vibreren en ze te aanschouwen zoals ze zijn. Meer nog dan de anderen laat Ayelen Parolin op de grote scène een reël seizoensperspectief resoneren. Een onweerstaanbare revolutie!

Er ontstaat iets nieuws bij Laurène Marx, Gisèle Vienne en ook Israel Galván & Mohamed El Khatib. Theater is gegrond in fictie en in realiteit. Hier houden we elkaar in aanzien.

Wat we willen is: "voelen, weten dat we bestaan in alles, ons hier eindeloos over verwonderen, ermee leven, op deze manier creëren"*. 

Pierre Thys, algemeen en artistiek directeur
& het team van het Théâtre National Wallonie-Bruxelles

 * Patrick Chamoiseau